İstanbul
AA muhabirinin sorularını cevaplayan Sağlık Bilimleri Üniversitesi (SBÜ) Tıp Fakültesi Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Özalp Ekinci, Otizm Spektrum Bozukluğu'nun (OSB) toplumsal etkileşim ve iletişimde bariz bozuklukların, gecikmelerin bulunduğu, amma velakin tekrarlayıcı, hedefe müteveccih sıfır davranış, bilgelik ve etkinliklerin bulunduğu nöropsikiyatrik müşterek maraz adına tanımlandığını aktardı.
OSB'de bire müşterek sürede irsî temellerin de bulunduğunu dile getiren Ekinci, OSB'nin en ehemmiyetli özelliğinin, belirtilerinin yaşamın geçmiş 3 senesinde ortaya çıkması olduğunu, müşterek bireyin muahharen otizmli olmayacağını söyledi.
Ekinci, belirtilerin bir çok kez 1 yaşından muahharen ortaya çıkmaya başladığını ve evlatların bir çok kez 2 yaşlarında tanılama aldığını fakat yaşamın geçmiş 3 senesinde kesinlikle belirtilerle ilgilendiren fonksiyon bozukluğunun görüldüğünü tabir etti.
Prof. Dr. Ekinci, tanının konulmasın arkası esna çabucak otama sürecine geçilmesi gerektiğini, tedavinin de en ehemmiyetli basamağının kaliteli, çocuğun ferdî gereksinimlerine layıkıyla planlanmış, ilmî ilkelere yaslanan ve ailenin de katılımıyla meydana gelen etraflıca mütemadi hususi edep bilimi bilimi bulunduğunu vurguladı.
Ekinci, "Otizmin tedavisi hususi eğitimdir. İhtiyacı olanın tanılama alması, gereksinim duyan evlatların bebek psikiyatri hekimine ulaşması, tanıdan muahharen da birinci dershane ve gereksinimlerine layıkıyla planlanmış hususi tahsile kavuşması ve bu eğitimi sürdürmesi aşkın önemli." niteleyerek konuştu.
Otizmde değişik gözyaşı gruplarında değişik müşkülat bulunduğunu dile getiren Ekinci, şunları kaydetti:
"Ailenin, çocuğunun otizmli bulunduğunu öğrendiğinde bunu bildirme etmesi hakkıyla aşkın ağır oluyor. O devirde familya üyelerinin öz aralarında arbede olur, evlatlarının tanılarını değişik yerlerden müzaheret etmek isterler. Bütün özellik er canlandırma noktası. Bazı ailelerde bunu görüyoruz, canlandırma ne derece gecikirse çocuğun tahsilden alacağı katkı, yarar o derece azalır. Erken devirde birinci dershane hususi edep bilimi bilimi almış bulunan ve 5 yaşına derece hususi edep bilimi bilimi kararında hitabı başlamış olan, ilkin zeka fonksiyonları alışılagelen ve alışılagelen beden bulunan çocuklarda durum aşkın henüz iyi. Ama bu söylediğim nitelikleri sıfır örneğin, er canlandırma noktasında ailenin tedirginlikleri, hekime geç başvurması, hususi edep bilimi bilimi planının geç yapılması kabilinden zorlukları bulunan evlatların gidişatları ne eyvah ki menfi olabiliyor. Olumsuz gidiyor derken, çocuğun konuşmaya başlayamaması, toplumsal etkileşim becerilerini kazanamaması, öz başına kafi gelecek kurda müşterek toplumda fert olacak kapasiteye ulaşamamasını kastediyorum. Bu en şişman zorluk."
Türkiye'de aşkın sayıda bebek psikiyatri hekiminin olduğunu, aşkın sayıda uzmanın yetiştiğini tamlayan Ekinci, ailelerin gözlemlediği "Bebeğim gözüme bakmıyor, bana gülümsemiyor, hissî dek ihdas etmek istediğimde ilgilenmiyor, sözde hoşlanmıyor, kılıç ayrıldığımızda sözde hali başına duruyor, oyuncaklarla sallanmak istemiyor, oyuncakları değişik halde kullanıyor, otomobilin tekerini döndürüyor, ellerini hali başına sallıyor, yaşıtlarının arasına soktuğumuz devir onlarla sallanmak istemiyor, hali başına duruyor." kabilinden durumların müşterek yada henüz müşterek tomar olması biçiminde er teşhise erişmek icap ettiğini söyledi.
Prof. Dr. Ekinci, tanısı akilane konulmuş, hususi edep bilimi bilimi planı akilane işlenmiş evlatların da gene bebek psikiyatri uzmanına gereksinimleri olduğuna ayraç ederek, evlatların bazılarında otizm haricinde ilgi eksikliği, hınç arama ve odaklanma zorlukları, baş döndürücü hareketlilik, sinirlilik, tutum ve hab zorluğu, obsesyon kabilinden durumların da görülebildiğini, bunların strateji ve tedavisinin de ehemmiyetli bulunduğunu aktardı.
"Aileler eğitsel sıkıntıların yanı esna etiketlenme ile de uğraş ediyor"
Üsküdar Üniversitesi Tıp Fakültesi Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı Başkanı Doç. Dr. Emel Sarı Gökten ise ailelerin otizmle karşılaştıklarında biraz sarsıntı yaşadıklarını aktardı. Gökten, "Birincisi, evlatları bu tanıyı aldığında yaşadıkları travma. Doğduğu andan itibaren gerçekte metin bulunduğunu düşündükleri bebek çabucak ve dirim boyu sürecek müşterek bozukluğun tanısını alıyor. Dolayısıyla müşterek anne, ağababa düşüncesince yaşamda en ağır durum. Bu travmayı atlattıktan muahharen da ikinci etapta toplumsal ortamın, toplumun, çevrenin bu ailelere yaptıkları, bu evlatları desteklememeleri üstüne henüz şişman ve etraflıca mütemadi bulunan acemi müşterek sarsıntı başlıyor. Ben ailelerle çalışırken en aşkın bu noktalarda yorulduklarını görüyorum." niteleyerek konuştu.
Ailelerin çocuğun otizm tanısı aldığını müşterek müddet muahharen bildirme ederek yapması gerekenlere odaklanabildiğini fakat ailenin o yapılması gerekenlere yöneldiği anda önüne nice engelin çıktığını aktaran Gökten, şöyleki bitmeme etti:
"Eğitim sisteminin gelişigüzel bebek düşüncesince denk imkanlar sunmaması yada hususi eğitimle ilgilendiren kavramların birçoğunun gerçekte aileyi maddesel adına da zorlaması, evlatların aldıkları eğitimlerin de birbirinden aşkın değişik bulunmasına illet oluyor. Yani birileri aldıkları edep bilimi bilimi dair aşkın talihsiz olabiliyor. Tabii ekol etabında aşkın teessürat oluyor.
Çocuğun okula start yaşı, familya düşüncesince gelişigüzel daim bulut olmakta öncesinde. Çünkü 'Ne olacak? Normal müşterek okula gidebilecek mi? Normal müşterek okula giderse elbette karşılanacak? Öğretmen bizi sahiplenecek mi? Akranları müstebitlik meydana getirecek mı? hususi ast sınıfa alınır mı?' kabilinden korkular yaşıyorlar. Çünkü bebek şayet alışılagelen müşterek sınıfa ahenk sağlayamayacak özellikteyse o okulun hususi ast sınıfına yerleştirilmesi gerekiyor ve bir çok familya düşüncesince de bu elbette aşkın can sıkıcı müşterek obje oluyor. Yine de kabullenebiliyorlar güçlükle yaşadıkları eğitsel sıkıntıların indinde bu etiketlenme ve ilkin bu zorluklarla uğraş dair ailenin bekâr kaldığını aşkın müşterek tomar görüyorum."
"Otizmin eskiye layıkıyla aşkın henüz kalın tanıdık müşterek bozukluk"
Doç. Dr. Emel Sarı Gökten, otizmli erat düşüncesince edep bilimi bilimi sisteminin henüz güzel bir duruma getirilmesi icap ettiğini dile getirerek, şunları kaydetti:
"Bir taraftan da bu ayrıntılar düşüncesince edep bilimi bilimi sisteminin aşkın henüz birinci dershane müşterek bir duruma getirilmesi lazım. Bu aileleri ve bu evlatları sahiplenen, er yaştan itibaren başlamış bulunan hususi edep bilimi bilimi dayanaklık etmek sistemlerinin geliştirilmesi lazım. Okulların, öğretmenlerin bu mevzuda bilgelik sahibi olması lazım. Tabii ki gelişigüzel bebek müşterek kaynaştırma talebesi yada alışılagelen dershane talebesi olamayacak güçlükle hususi ast sınıfta güçlü olsa onun orada oldukça öz kapasitesini gerçekleştirmesi düşüncesince birinci dershane müşterek edep bilimi bilimi alması lazım. Okul dışındaki edep bilimi bilimi sisteminin de öyle."
Gökten, "Toplumun otizm dair öğrenmeye, bilmeye aşkın açıkça olması benim en ehemmiyetli dileklerimden birisi bu. Otizmli ayrıntılar ayrı değil, kısaca bizlerden kopuk, bekâr yaşaması müstelzim insanoğlu değil. Onlar etiketlenmesi müstelzim ayrıntılar değil, gelişigüzel birisi bizim çocuğumuz. Hiçbir devir aklımızdan çıkarmamamız müstelzim obje de bizim de anca müşterek çocuğumuzun olma ihtimalinin mevcut olduğu. Dolayısıyla bu ailelerin desteklenmesi aşkın önemli." ifadeleriyle laflarını tamamladı.